katekolaminler nelerdir ne demek?

Katekolaminler

Katekolaminler, vücutta hem hormon hem de nörotransmitter görevi gören bir grup organik bileşiktir. Adrenalin, noradrenalin (norepinefrin) ve dopamin en bilinen katekolaminlerdir.

Katekolaminlerin Sentezi ve Metabolizması:

Katekolaminler, amino asit tirozin'den sentezlenirler. Bu süreç, bir dizi enzimatik reaksiyon içerir. Sentez süreci şu şekildedir:

1. Tirozin, tirozin hidroksilaz enzimi ile DOPA'ya (dihidroksifenilalanin) dönüştürülür.
2. DOPA, DOPA dekarboksilaz enzimi ile dopamin'e dönüştürülür.
3. Dopamin, dopamin β-hidroksilaz enzimi ile noradrenalin'e dönüştürülür.
4. Noradrenalin, feniletanolamin N-metiltransferaz (PNMT) enzimi ile adrenalin'e dönüştürülür.

Katekolaminler, vücutta monoamin oksidaz (MAO) ve katekol-O-metiltransferaz (COMT) enzimleri tarafından metabolize edilirler.

Katekolaminlerin Fonksiyonları:

Katekolaminler, vücutta çeşitli önemli fonksiyonlara sahiptirler:

• Sinir Sistemi:
  • Nörotransmitter olarak sinir hücreleri arasında iletişimi sağlarlar.
  • Uyanıklık, dikkat, motivasyon ve ödül sistemlerini etkilerler.
  • Motor kontrolü düzenlerler (özellikle dopamin).
• Endokrin Sistem:
  • Hormon olarak kan dolaşımına salınarak çeşitli organ ve dokuları etkilerler.
  • "Savaş veya kaç" tepkisini tetiklerler (adrenalin ve noradrenalin).
  • Kalp atış hızını ve kan basıncını artırırlar.
  • Glikojenolizi (glikozun parçalanması) ve lipolizi (yağların parçalanması) teşvik ederler.

Katekolaminlerle İlgili Durumlar:

Katekolamin seviyelerindeki anormallikler çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir:

• Yüksek Katekolamin Seviyeleri:
  • Feokromositoma (https://www.nedemek.page/kavramlar/feokromositoma): Adrenal bezlerde tümör oluşumu sonucu aşırı katekolamin üretimi.
  • Stres, anksiyete, egzersiz gibi fizyolojik durumlar.
• Düşük Katekolamin Seviyeleri:
  • Parkinson hastalığı (https://www.nedemek.page/kavramlar/parkinson%20hastalığı): Dopamin üreten hücrelerin kaybı.
  • Depresyon (https://www.nedemek.page/kavramlar/depresyon): Noradrenalin ve dopamin seviyelerindeki düşüklük.

Önemli Katekolaminler:

• Adrenalin (Epinefrin): "https://www.nedemek.page/kavramlar/adrenalin"
• Noradrenalin (Norepinefrin): "https://www.nedemek.page/kavramlar/noradrenalin"
• Dopamin: "https://www.nedemek.page/kavramlar/dopamin"